เลิกสูบบุหรี่แล้ว แต่ยังไม่เลิกไอ เป็นเพราะอะไร?

หลายคนคงสงสัยว่า ทำไมเราเลิกบุหรี่ไปนานแล้ว แต่ยังมีอาการไออยู่เลย ไม่ยอมหายเสียที เป็นเพราะอะไร? เรื่องนี้ได้ถูกไขให้หายสงสัยแล้ว
โดย ศาสตราจารย์นายแพทย์ประกิต วาทีสาธกกิจ เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่

 

ถาม : ลูกอายุ 18 ปีเลิกบุหรี่ตามพ่อที่เลิกได้ ถามคุณพยาบาลที่ห้วยยอดว่า “เลิกได้ 10 วัน มีอาการไอ มีเสมหะ สีเขียว เจ็บคอ เพราะอะไรครับ” ?

ตอบ : เป็นปกติที่จะมีอาการไอ และมีเสมหะมากขึ้นหลังเลิกสูบสองสามอาทิตย์แรก ซึ่งเป็นสัญญาณว่าปอดของคนที่หยุดสูบบุหรี่ กำลังฟื้นตัว และมีอาการไอมากขึ้นเพื่อขับของเสียที่คั่งค้างจากการสูบบุหรี่มานานออกจากปอด

ที่เป็นเช่นนี้เพราะขณะที่สูบบุหรี่อยู่ สารพิษต่าง ๆ จากควันบุหรี่ จะระคายเคือง และทำให้เกิดการอักเสบของเยื่อบุหลอดลม และทำให้เนื้อเยื่อที่มีลักษณะคล้ายขนอ่อนเล็ก ๆ (cilia) ที่มีอยู่ที่ผิวของเยื่อบุหลอดลม ซึ่งปกติจะทำหน้าที่โบกพัดฝุ่นละอองขนาดเล็ก ๆ ที่คนเราหายใจเข้าไป ค่อย ๆ พัดส่งต่อจากหลอดลมส่วนลึก ขึ้นมาจนถึงลำคอ แล้วก็จะถูกกลืนลงกระเพาะอาหาร โดยไม่มีอาการไอ

ในคนที่สูบบุหรี่มานาน ขนเล็ก ๆ (cilia) จะเป็นอัมพาตหรือถูกทำลาย การขับของเสียพวกฝุ่นละอองเล็ก ๆ จะทำไม่ได้เหมือนคนปกติ คนสูบบุหรี่จึงต้องขับของเสียที่เกิดจากควันบุหรี่ และเซลล์เม็ดเลือดขาวที่ตาย ด้วยการไอออกมาเป็นเสลด

ในคนที่เลิกสูบบุหรี่ใหม่ ๆ ขนเล็ก ๆ ( cilia) จะเริ่มกลับมาทำงาน โบกพัดของเสียออกจากผิวหลอดลม และจะมี cilia ที่งอกขึ้นมาใหม่ ทดแทน cilia ที่ถูกทำลายไป การที่ cilia กลับมาทำงานใหม่ ทำให้ปอดขับของเสียที่เกิดจากการอักเสบจากควันบุหรี่ ทำให้เกิดการไอมากขึ้นหลังเลิกสูบบุหรี่ได้

อาการไอ และมีเสมหะมากขึ้นจะเกิดหลังเลิกบุหรี่ และเป็นต่อเนื่องอยู่ได้หลายอาทิตย์ แล้วค่อย ๆ ไอน้อยลงจนไม่มีอาการไออีก ยกเว้นคนที่สูบบุหรี่นานจนผิวหลอดลมถูกทำลายจนเป็นโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง อาการไอจะไม่หายไป แม้จะหยุดสูบบุหรี่แล้วก็ตาม พูดง่าย ๆ คือเลิกสูบช้าเกินไป

กรณีของชายอายุ 18 ปีที่ถามคำถามนี้ อาการไอมากที่มีเสมหะ และเจ็บคอ อาจจะเกิดจากหลอดลมอักเสบจากการติดเชื้อก็ได้

ข้อแนะนำสำหรับคนที่เลิกสูบบุหรี่ได้แล้ว ยังมีอาการไอไม่หายเกิน 2-3 สัปดาห์ ควรที่จะไปพบแพทย์เพื่อตรวจให้แน่ชัดว่า ไม่ได้มีสาเหตุอื่นที่ทำให้ไอเรื้อรัง เพื่อจะได้รับการรักษาได้ทันท่วงที

ศ.นพ.ประกิต วาทีสาธกกิจ

วิธีดูแลตนเองเมื่อมีอาการไอเรื้อรัง

• ไม่กลับไปสูบบุหรี่อีก และหลีกเลี่ยงควันบุหรี่ ควันพิษ มลภาวะต่าง ๆ
• ดื่มน้ำอุ่น หรือน้ำผึ้งผสมมะนาวอุ่น ๆ
• กลั้วคอด้วยน้ำเกลืออุ่น ๆ เพื่อช่วยกำจัดเสมหะ
• นอนพักผ่อนให้มาก ๆ ไม่เครียดจนเกินไป
• ใช้ยาละลายเสมหะที่มีส่วนผสมของยา คาร์โบซิสเตอีน
• ปรึกษาแพทย์ถ้าดูแลด้วยตนเองแล้วยังไม่หาย

ข้อมูล : https://www.gedgoodlife.com/health/39005-cough-after-quit-smoking

---